Ruim 14 procent van de werknemers in Nederland had in 2014 last van burn-outklachten. Minstens een paar keer per maand voelden zij zich bijvoorbeeld leeg aan het eind van een werkdag, emotioneel uitgeput door het werk of moe bij het opstaan als zij werden geconfronteerd met hun werk.
CBS en TNO hebben de burn out weer onderzocht. Onlangs zijn de cijfers gepubliceerd.
Meeste burn-outklachten in het onderwijs
Het onderwijs is koploper als het gaat om het percentage werknemers met burn-outklachten: 1 op de 5 werknemers heeft ermee te maken. Dit is onder meer toe te schrijven aan de hoge werklast en de hoge mate van emotionele betrokkenheid die het werk meebrengt. In het onderwijs is 25,8% van de werknemers vaak-altijd emotioneel betrokken. In de gezondheidszorg is dit percentage beduidend lager, namelijk 16%. De uitkomst van dit onderzoek treft u hier aan.
In de landbouw komen burn-outklachten het minste voor, namelijk bij een op de tien werknemers.
De burn-out in het onderwijs wordt volgens TNO vooral veroorzaakt door een combinatie van te hoge taakeisen, emotioneel zwaar werk en slechte omgangsvormen, zoals pesten. Volgens het CBS spelen vooral de hoge werkdruk en de grote emotionele betrokkenheid een rol bij het ontstaan van burn-outklachten.
Een burn-out kent enkele symptomen. Eén van de belangrijkste symptomen is dat je geen zin meer hebt om naar het werk te gaan. Bijvoorbeeld in het onderwijs kunnen de volgende klachten aan de orde zijn:
Je bent zenuwachtig als je klas voor de deur staat. Vakantie voelt niet als vakantie, want in de vakantie moet je nakijken, de klas opruimen en nog andere klussen doen. En het contact met de ouders staat je erg tegen, omdat deze allerlei eisen hebben en de professionaliteit van jou als leraar niet accepteren.
In het onderzoek naar de klachten van de burn out, de zogenaamde psychosociale arbeidsbelasting werknemers, is naar de volgende symptomen gevraagd: emotioneel uitgeput, leeg voelen, ’s ochtends moe voelen, vergt veel om met mensen te werken, uitgeput door werk.
In het onderwijs heeft 21,3% van de werknemers last van burn-outklachten. Het gemiddelde van alle sectoren in Nederland ligt op 14,4%. Het onderwijs heeft van alle arbeidsmarktsectoren het hoogste percentage werknemers met burn-outklachten. Een vergelijking van de arbeidsmarktsectoren treft u hier aan.
Het maakt niet uit of je veel of weinig ervaring hebt. Leerkrachten in alle leeftijdsgroepen hebben burn-outklachten. Leerkrachten tussen 35 en 45 jaar en tussen 55 en 65 jaar hebben een verhoogde kans op burn-outklachten. Uit het onderzoek blijkt niet direct waarom de leeftijdscategorie 35 tot 45 jaar een verhoogde kans heeft. De leeftijdsgroep 55 tot 65 jaar is een groep docenten die al 20 jaar of meer in het onderwijs zitten. Voor deze groep geldt ook waarschijnlijk dat zij na het zoveelste nieuwe beleid het niet meer trekken.
Het ziekteverzuim in het onderwijs door psychosociale arbeidsbelasting is groot. Onder psychosociale arbeidsbelasting vallen werkdruk en werkstress. In het onderwijs is 28% van het verzuim werkgerelateerd. Van dit percentage is 66% een gevolg van de psychosociale arbeidsbelasting.
Het gaat hier om 47 duizend mensen!
Het aantal verzuimdagen ten gevolge van burn-out in het onderwijs komt uit op een kleine miljoen. Het onderzoek naar de burn-out is uitgevoerd in 2012 door TNO en CBS. Gelet op de toename van de werkdruk, is het niet onaannemelijk dat het verzuim nog toegenomen is.
Uit het onderzoekresultaat volgt dat elke werknemer in het onderwijs gemiddeld 20 verzuimdagen per jaar heeft. De kosten voor het onderwijs van dit verzuim zijn 275 miljoen euro. Deze verzuimkosten komen voor rekening van de werkgever. Deze dient het loon door te betalen tijdens ziekte. De gemiddelde kosten bedragen circa 6 duizend euro per verzuimer.
Maar daarmee is nog niet alle schade van de burn-out in beeld. De werknemer die verzuimt, verliest tijd en kwaliteit van leven en heeft vaak nog kosten voor een medische behandeling. Na één jaar ziekte wordt het loon gekort.
De werkgever moet het loon tijdens ziekte doorbetalen. Naast de loondoorbetaling zijn er de kosten voor verzuimbegeleiding en re-integratie en natuurlijk ook de kosten voor vervanging en de organisatorische problemen die een en ander met zich meebrengt. Ook daar is tijd en geld mee gemoeid.
Als een opgebrande leraar blijft doorwerken, verliest hij productiviteit. Tevens kan dit ertoe leiden dat er een nog grotere schade aan de gezondheid wordt toegebracht. De grote emotionele betrokkenheid bij het werk zal er waarschijnlijk regelmatig toe leiden dat werknemers te lang doorwerken, waardoor in feite de schade wordt vergroot.
Als geen herstel mogelijk blijkt te zijn, heeft de zieke werknemer recht op een WIA-uitkering.
In november 2015 werd de week van de werkstress gehouden. Het onderzoek van TNO/CBS bleek dat drie miljoen werknemers behoefte hebben aan maatregelen tegen werkstress. Minister Asscher heeft als reactie hierop de werkgevers opgeroepen meer oog te hebben voor de eisen die ze stellen en te zorgen voor een prettige werkomgeving. Ook zou het volgens de minister helpen met collega’s te praten over stress. Daarnaast zouden de werkgevers een aanspreekpunt voor werknemers kunnen instellen, waardoor de sfeer en sociale veiligheid op het werk verbetert. Echte concrete maatregelen die houvast bieden voor werknemers om verlost te worden van de werkstress geeft de minister niet.
Een burn out kan ook spanningen met zich meebrengen in de arbeidsrelatie. Wilt u advies over uw situatie neemt u dan even contact met mij op. U kunt mij bellen op 06-54288049 of mailt u aan mail@bertbutter.nl.
Advocaat Hoorn